Ius Sanctus Nieuws Archief

Tijd voor een diepe duik in de Oranjegeschiedenis

Monday, 14 Jan 2002 door Danny

Hilversum,

Aan de vooravond van een nieuw Oranje-incident, het huwelijk van kroonprins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta, brengt de NCRV vanaf vandaag een vijfdelige documentaireserie op televisie die een flinke duik neemt in de geschiedenis van de Oranje-monarchie.

De term 'incident' in dit verband is van Ireen van Ditshuyzen van TV DITS, samen met de NCRV producent van Wij Oranje. De documentaires zijn volgens Van Ditshuyzen van ,,een ander niveau'' dan wat we in de afgelopen maanden aan Oranje-nieuws op tv hebben gezien.

,,Het is aardig om eens te kijken wat er eeuwenlang gebeurd is.''De documentairemakers beseften goed dat Nederlanders niet masaal voor de buis gaan zitten om te kijken naar zaken die een paar honderd jaar geleden gebeurd zijn. Daarom is er veel tijd, werk en geld in gestoken om deze 'geschiedenislessen' toegankelijk te maken.

Het idee voor de documentaireserie ontstond vijf jaar geleden. De uitwerking duurde een jaar of vier. De bedoeling was de serie in mei van dit jaar op het scherm te brengen, maar toen de datum van het koninklijk huwelijk bekend werd is besloten de uitzendingen naar voren te halen.

Voor chronologische opsommingen van feiten hoeft de kijker niet bang te zijn, elke aflevering behandelt een thema. Heden en verleden wisselen elkaar af en worden op aansprekende wijze met elkaar in verband worden gebracht. Zo staat historica Marijke Spies in de derde aflevering 'Voor God en Vaderland', over helden en geloof, op het Binnenhof in Den Haag. Daar vertelt ze dat Johan van Oldebarnevelt onthoofd werd op de plek waar de Koningin nu op Prinsjesdag uit de gouden koets stapt. Zulk aanschouwelijk onderwijs vergeet je niet snel.

Journalist Peter Brusse en regisseur Leo de Boer reizen behalve door Nederland ook door Duitsland, Frankrijk en Engeland. In Dillenburg filmen ze de voorbereidingen van een bezoek van koningin Beatrix, die een beeld van Willem van Oranje zal onthullen. De dame van de plaatselijke VVV gaat naar een winkel om spullen te kopen voor de toilet, die alleen door de Koningin gebruikt zal worden. Zeepjes op een schaaltje en zo. We mogen het toilet zien, maar als de VVV-dame naar de tegelvloer kijkt, slaakt ze een gilletje. ,,O, nu hebben we het alweer vies gemaakt'', roept ze ontzet en maant de filmploeg tot wegwezen.

In de vijf afleveringen komt een lange stoet van deskundigen voorbij. Natuurlijk zijn er veel historici, maar er is ook commentaar van schrijfster Anna Enquist, neerlandicus Kees Fens, ChristenUnie-kamerlid Eimert van Middelkoop, de Ierse ds. Ian Paisley en portretschilder Carla Rodenberg. De laatste komt aan het woord in de aflevering over de vraag wat koninklijk is: is het uiterlijk vertoon of heeft het te maken met gedrag? Rodenberg maakte een portret van koningin Beatrix, waarvoor zij niet poseerde. De kunstenares mocht wel naar een fotosessie van de koningin, zodat ze haar kon bestuderen. ,,Ze zat gewoon op een krukje'', laat Carla Rodenberg aan de hand van een foto zien. En praatten jullie ook, vraagt Brusse. ,,Nee, praten is er helemaal niet bij. Het is doodstil.''

Aan het eind van de derde aflevering, Voor God en Vaderland, begrijp je goed waarom het bijzonder is dat Nederland straks een koning heeft met een rooms-katholieke echtgenote, die voorlopig niet van plan is nederlands hervormd te worden. Willem van Oranje verloor zijn leven in de strijd om de protestantse Nederlanders te bevrijden van de katholieke Spanjaarden. Sindsdien is de relatie tussen het koninghuis en rooms-katholieken altijd gevoelig geweest. Nu is dat allemaal anders. Zolang het Huis van Oranje nederlands hervormd blijft, wijzigt er niets.

Een verslaggeefster van het Reformatorisch Dagblad komt secondenlang in beeld als ze tijdens de persconferentie van het verloofde stel vraagt hoe het zit met het rooms-katholieke geloof van Máxima. ,,Als u bedoelt: blijft het huis van Oranje hervormd, dan kan ik u zeggen dat dat zo is'', luidt het antwoord van de kroonprins.

Kees Fens noemt dat een forse uitspraak, ten opzichte van zijn verloofde pal naast hem. Ook valt hem op dat de kroonprins uit naam van de monarchie en de traditie spreekt. ,,Niet vanuit geloof.'' En als Máxima zegt dat ze de tijd neemt om na te denken over een eventuele overstap naar de hervormde kerk, snuift Fens: ,,Als ze hem niet had ontmoet, had ze er nooit over nagedacht.'' De nadrukkelijke aanwezigheid van Fens in deze aflevering zorgt ervoor dat zijn medecommentator Eimert van Middelkoop er nogal bekaaid van afkomt. Peter Brusse sluit af met de opmerking dat geloof in de Nederlandse samenleving steeds meer een zaak van het individu geworden is. Behalve voor het koningshuis.

Maandag, Ned. 1, NCRV, 22.53-23.37 uur.



(Bron: Nederlands Dagblad)