Ius Sanctus Nieuws Archief

Mores Afdeling Riga, Tijdelijk IJpunt Nederland - 1

Friday, 21 Mar 2003 door Vanderveen

Mores over de wereld. Martijn vdV verblijft voor enige tijd in Riga (Letland) en onderzoekt cultuur en gebruiken.

--------------------------------------------------

Vrienden, familie, Russen,

De Duitsers die hier in 1200 een nederzetting stichtten hebben toch wel iets goeds gedaan. Na hen kwamen nog Zweden, Polen, verschillende Duitse groepen,

de Russen en uiteindelijk wisselden de Duitsers en de Russen elkaar af rond WO II, waarna Letland voor de tweede maal in haar geschiedenis onafhankelijk werd in 1991. Alle volken die langsliepen vonden Riga een prima plaats voor hun elite, mede doordat Riga bij de baai van Riga ligt dat een beschutte plaats is zodat schepen er goed kunnen afmeren. De Duitse elite heeft hier vanaf 1800 het nodige aan mooi gebouwenspul neergezet zodat Old Riga vol is gestopt met Jugendstil gebouwen, maar ook nog wat Hanze invloeden zijn nog steeds zichtbaar. In het Russisch tijdperk was Riga de derde stad van de SovjetUnie, na Moskou en st Petersburg (het oude Leningrad).

De oude stad kent middenin twee parallel lopende, lange parken, gescheiden door een strook gebouwen. Een markant punt is het vrijheidsbeeld, een soort van obelisk waar steevast twee mannetjes voor staan, terwijl twee militairen toezicht houden dat de gards geen sneeuwbal in het gezicht krijgen. Nog geen honderd meter hier vandaag woon ik.

Met de fantastische, witte Nationale Opera op driehonderd meter (goede voorstelling vanaf 4 Lat, zegge 6 euro!), met uitzicht op het park (ook al wordt mijn gezicht wat beperkt doordat er een historische heuvel voor ligt, maar goed), de oude universiteit op nog geen vierhonderd meter, vrijwel alle ministeries die zich huizen in de historische gebouwen en de ambassades die de grandeur van het land laten zien woon ik eigenlijk in het beste gedeelte van Riga [De Nederlandse ambassade zit zoals verwacht verscholen in een rijtjeshuis, waarbij een redelijk kleine vlag aan de achterkant verborgen lijkt te zijn], ook al zijn de omstandigheden nog steeds Oost Europees.

In het centrum zijn drie gebouwen van de universiteit. Alle zijn fantastisch om te zien, groot, oud, fraai, met hoge plafonds en marmeren trappen. Wel kennen ze lange gangen met dichte deuren, openheid en transparantie is hier nog niet echt ontdekt. Om de hoek zit mijn gebouw, waar ik op de vijfde verdieping zit, aan het einde van een gang met nog slechts twee kamers na mij. (Weggestopt?) De kantine is kaal, het interieur al vijftig jaar verouderd en de waren die ze hebben vragen, nee, eisen om een onderzoek van de keuringsdienst. Koffie laat zeer donkere aanslag achter op de koppen. Ik heb maar DE instant gekocht (toch een beetje thuis, nietwaar?).

Letland is van de drie Baltische staten de armste, ondanks de aanwezigheid van Riga. Hun GDP (BNP) is 5 miljard Euro, waar een Nederland met zeven maal zoveel inwoners ongeveer 360 miljard euro's per jaar omzet. In mijn gebied is er niets van te merken, de bontjassen, kragen, mutsen en nieuwste schoenen komen je van alle kanten langszij. Buiten de oude stad komen de woonkazernes, de armoede, verval en de bekende Russische praktijken. Schrijnend is de erfenis van de bankcrisis van 1995 (twee banken beloofden rendementen tot 90%, een zeepbel die uiteenspatte) waardoor veel mensen hun spaargeld zagen verdwijnen. Veel van deze mensen, veelal oude vrouwtjes, bedelen op straat of bieden pennen of bloemen aan.

Letland is bijzonder interessant, niet alleen vanwege haar geschiedenis, maar ook vanwege de samenstelling. De bevolking bestaat uit 30% Russen en met nog wat andere nationaliteiten komt Riga bijvoorbeeld uit op 45 Letse bevolking. Het overgrote deel van de Russische bevolking kent trouwens geen burgerschap, dit vanwege de grote nationale wederopstanding (uhm, in feite hebben ze eigenlijk nooit een echt eigen, hoogstaande cultuur gehad, dit doordat de elite steeds van buitenlandse origine was). Iedereen moest een examen a la het Groot Nederlands Dictee afleggen, tja, wat verwacht je dan? Dit maakt trouwens het voeren van gesprekken best lastig. Want een Let laat je graag het National Occupation Museum zien, terwijl iemand met Russische familie zal zeggen daar nooit naar toe te gaan omdat er helemaal geen bezetting was. Totaal verschillende gezichtspunten dus. Maar de Russen 'schikken' zich er enigszins in, hun alternatief is terug naar Rusland gaan, en daar is helemaal niets te vinden.

Vanuit interessant Riga,

uw favoriete ad hoc verslaggever,
Martijn van der Veen