Ius Sanctus Nieuws Archief

Constitutionele monarchie of Republiek? D. Duskan

Friday, 20 Apr 2007 door Luuk

Om een afweging te kunnen maken van de staatsvormen constitutionele monarchie en republiek, kijken wij eerst naar de definities van een constitutionele monarchie en een republiek. Een republiek is een staat waar de macht bij een of meer personen ligt die de macht van het volk (democratie), het parlement of via een staatsgreep in handen gekregen hebben - soms ook van een bezettende buitenlandse macht. Een andere omschrijving is de staatsvorm waarbij geen regering door erfopvolging bestaat, dus een land dat geen monarchie is.
Een constitutionele monarchie is een vorm van monarchie waarbij de macht van de monarch of regent wordt geregeld door de grondwet (constitutie). De grondwet bevat zowel de rechten als de beperkingen van deze macht. Nederland en België zijn voorbeelden van constitutionele monarchieën; een parlementaire constitutionele monarchie of constitutionele parlementaire monarchie om precies te zijn, een combinatie van een constitutionele monarchie en een parlementaire democratie. Dit wil zeggen dat de macht ligt bij de monarch, de ministers en bij het parlement. Wel is in het Nederlands en het Belgisch systeem de macht van de monarch zeer beperkt. Volgens het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden art. 2 is de monarch onschendbaar en zijn de ministers verantwoordelijk. De ministers dragen dus de verantwoordelijkheid voor het doen en laten van de monarchen, ministeriële verantwoordelijkheid genoemd.

Een groot deel van het volk in Nederland vindt de monarchie niet ondemocratisch, want de grote meerderheid van de bevolking steunt de monarchie. Een drogredenering in het genre: 'De meerderheid van het volk vindt dat de paus onfeilbaar is, dus is de paus onfeilbaar'. Republikeinen ontkennen niet dat de monarchie brede steun heeft, zij prefereren alleen een gekozen staatshoofd. Ze willen gewoon niet dat iemand, louter om zijn afkomst, boven hen is gesteld. Een state of mind die de evolutietheorie en daarmee puur vooruitgang omarmt.
De meest transparante, tolerante democratische landen van Europa zijn vrijwel allemaal republieken. Duitsland en Zwitserland zijn bijvoorbeeld democratischer dan België en Spanje, zo zijn de VS democratischer dan Japan. De scheiding der machten in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is de basis van onze eigen democratie.
In Nederland heeft het staatshoofd meer een ceremoniële rol. Juist omdat het staatshoofd weinig macht heeft, leidt het kiezen van een staatshoofd tot uitholling van het stemrecht. Door een staatshoofd te kiezen, zal deze daar macht aan ontlenen en de grenzen van ministeriële verantwoordelijkheid aftasten. Erfopvolging garandeert ook niet dat er een goede opvolger klaar staat. Presidenten hebben zich moeten kwalificeren voor hun positie. Zij worden dus op basis van hun al bewezen staatsmanschap gekozen.

Het Nederlandse Koninklijk Huis is in wezen een volledig zinloos instituut; een profiterend fossiel zonder enig maatschappelijk nut of functie. Nu de natiestaat steeds meer aan betekenis inboet, is ook de symbolische functie van het Koninklijk Huis, als "hoeder van het vaderland", niet meer serieus te nemen. Het Koninklijk Huis helpt mee aan het in stand houden van het reactionaire idee dat mensen ontzag dienen te hebben voor een natuurlijke macht met alle elitaire voorrechten die hier bijhoren. Het ontzag dat je dient te hebben voor het Koninklijk Huis houdt het denken in termen van machtshiërarchieën in stand. Het ontzag dat Nederlandse burgers zouden moeten hebben voor het Koninklijk Huis is echter alleen op historische pretenties en familiebanden - en dus nergens op gebaseerd.
Het Koninklijk Huis heeft een conserverende werking op stompzinnige, en in het verleden vaak gevaarlijk gebleken zaken als vaderlandsliefde, trouw aan de vlag en nationalistische borstklopperij. Per saldo zijn dit verschijnselen die in de geschiedenis meer ellende dan goeds hebben opgeleverd. Alles wat mee helpt aan het in stand houden van deze zaken dient dus bestreden of afgeschaft te worden.
In tegenstelling tot wat algemeen beweerd wordt, oefenen leden van het Koninklijk Huis wel degelijk invloed uit op politiek beleid. Leden van het Koninklijk Huis proberen regelmatig de politieke besluitvorming in rechtse of reactionaire zin te beïnvloeden. Dit gebeurt tijdens formele en informele ontmoetingen met vooraanstaande politici, buitenlandse elites, academici, mensen uit de media en personen uit de top van het Nederlandse bedrijfsleven. Deze politieke bemoeienis is volstrekt onacceptabel en in strijd met elk idee van openheid en democratie.
Tot op zeker niveau kun je de constitutionele monarchie vergelijken met het gedoogbeleid betreffende softdrugs in Nederland. Het werkt, het is acceptabel, maar rammelt in de BackOffice aan alle kanten. Een republiek heeft niet te maken met deze en andere vormen van hypocrisie en schijnheiligheid en zou naar mijn mening de juiste staatvorm zijn voor een progressief en democratisch Nederland.

D. Duskan